نا بۆ سزای مەرگ بە بۆنەی لەسێدارەدانی "مەنسوور ئاروەند"

ئەستاندنی گیانی هەر مرۆڤێک لە ژێر ناوی سزا بە هەر بیانوویەک بە تاوان دەزانم جا ئەو تاوانە چ لە لایەن کەسێک، گروپێک، حیزبێک یان دەسەڵاتی دادوەری وڵاتێکەوە بێت.

هەموو کەس مافی سرووشتی خۆیەتی کە ژیان بکات و هیچ کام لەو کەس، گروپ، حیزب و دەسەڵاتانە مافی ئەوەیان نیە کە ئەو مافە سروشتیە لە مرۆڤەکان زەوت بکەن. لەسەر ئەو بنەما مرۆییە هەنووکە ١٠٣ وڵات سزای مەرگیان لە یاسای سزادان دا لابردووە و لە شەش وڵاتیش سزای مەرگیان تەنیا بۆ هەندێک کات و هەڵومەرجی تایبەت بۆ نمونە لە کاتی شەڕ دا هەیە.

پەنجا وڵاتیش سەڕەڕای هەبوونی سزای مەرگ لە یاسای سزادانیاندا ئەوا ئەو سزایەیان بە کردەوە ڕاگرتووە و کاری پێناکەن.  بەڵام ئێستاش لە سی و شەش وڵاتی جیهانیش سزای مەرگ یاساییە وکاری پێ دەکەن کە ئێران، چین و عەرەبستان لە ریزی هەرە پێشەوەی ئەو وڵاتانەن.[1]

چیا عەبدوڵاپوور

پەیماننامەی رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان لە بارەی منداڵانەوە

 كۆمەڵەی گشتیی نەتەوه یەكگرتووەكان بەبڕیاری 52/44 له 1191/11/52دا پەسندی كردووه و بە پێی مادده 42ی ئەم پەیماننامەیه له 5ی ئەیلوولی 1112-ەوە كاری پێدەكرێ.

وەگێڕان‌له فارسییەوه:قادر‌وریا

دانلۆدی پەیماننامەکە کلیک لەسەەر ئەم لینکەی خوارەوە  بکە
 پەیماننامەی رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان لە بارەی منداڵانەوە

لە (٢٧) مین ساڵیادی کیمیابارانکردنی هەڵەبجەدا

بە جینۆساید ناساندن و قەرەبوکردنەوە،

ئاوارە حسێن*

لە گۆڤاری ئازاری هەڵەبجە، ماڵپەڕەکانی خەندان، KNNC، کوردۆساید و جینۆساید کورد دا بڵاو کراوەتەوە.

ڕۆژی چوار شەممەی ١٦-٣-١٩٨٨ کاتژمێر ١١:٣٥ خولەکی بەیانی حکومەتی بەعسی عێراق بە گازەکانی: خەردەل، تابۆن، سارین و سیانید. گازبارانی هەڵەبجەی کردو نزیکەی پێنج هەزار هاوڵاتی شارەکە خنکان و زیاتر لە دە هەزاری تریش بریندار بون و تا ئێستاش زۆربەی بریندارەکان سارێژ نەبون و تا هەنوکەش هەندێکیان بە هۆی ساڕیژ نەبون و کاریگەری برینەکەیانەوە گیان لە دەست دەدەن.

مافی پەنابەرێتی وەک مافێکی دانپێدانراو لە یاسای نێودەوڵەتیدا، لە نێوان بەخشین و پێشێلکردنیدا

دالای لاما و عەبدوڵڵا ئۆج ئالان، بەنمونە.

ئاوارە حسێن.

لەسەرەتادا مافی پەنابەرێتی وەک مافێکی دانپێدانراوی یاسایی ناسێنراو لە یاسای نێودەوڵەتیدا دەناسێنین و پاشتریش باس لە بەخشینی مافی پەنابەرێتی و پێشێلکردنی مافی پەنابەرێتی دەکەین بەنمونەوە.

مافی پەنابەرێتی لە جاڕنامەو ڕێککەوتننامە یاساییە نێودەوڵەتیەکاندا:

* جاڕنامەی جیهانی مافەکانی مرۆڤ (١٠/١٢/١٩٤٨)، لە ماددەی (١٤) دا، بەم شێوەیە باس لە مافی پەنابەرێتی دەکات:

بڕگەی (١) دەڵێت: (هەر کەسێک لەبەرامبەر ستەم و چەوساندنەوەدا مافی ئەوەی هەیە بە شوێن پەناگەیەکدا بگەڕێ و پەنا بباتە بەر دەوڵەتێکی تر).

Kurdien kollektiivinen kärsimys tekstin silmin

Aziz Shexani

Levätköön rauhassa viattomat uhrit 
Rauhaa teille

Miksi pahuus pääsee irti ja vaatii ihmiskunnalta henkeä? Miksi ihminen tai valtio tekee hirmutekoja toisia kohtaan? Onko ihminen ylipäätään muuttunut? Onko meillä edelleen kaikki eväät hirmutekoihin? Mikä taho pystyy poistamaan tämän ominaisuuden ihmisestä? Olemme kokoontuneet muistamaan kurdien uhreja ja erityisesti siviilejä, vapaussodassa kaatuneita miehiä ja naisia. Muistamme, että kuinka kahdeskymmenes vuosisata on kohdellut kurdeja ja missä määrin kärsimysaallot ja kärsimystulvat ovat peittäneet maa-alueen, jossa asuu valtiotonta kansa.

لە یادی ساڵڕۆژی شیمیایی بارانی سەردەشت

ئیبراهیم زێوەیی

مێژووی كورد هەوراز و نشێو و شكان و هەستانەوە و كارەساتی زۆر جەرگبڕی بە خۆیەوە دیتوە. ئەم گەلە لە هەر دەرفەتێك بۆ گەیشتن بە ئامانجە لەمێژینەكانی خۆی بە گوێرەی هەلومەرجی مەكانی و زەمانی هاتۆتە مەیدان و تێكۆشاوە لە مافە سرووشتی و نەتەوەیی یەكانی خۆی بەهرەمەند بێ. 

هەر چەند كورد قەت تەماعی لە خاكی كەس نەكردوە و نەیویستوە كە مافی هیچ تاك و نەتەویەك پێشێل بكا بەڵام فەرمانڕەوایانی زاڵ بە سەر كوردستان، لەبری ئەوەی رێگایەكی مەنتقی و لۆژیكی بگرنەبەر ریگای زەبرووزەنگ وسەركوت وكوشتار و توانەوەی ئەم گەلەیان كردۆتە بەرنامەی كاری خۆیان.

گروپی پاسکیل سوارانی کورد چالاکیەکیان بۆ رێز گرتن لە قوربانیان ٧ی پوشپەڕ بەڕێوە برد

ئەمرۆ شەممە ٧ی پوشپەڕ گروپی پاسکیل سوارانی کورد لە شاری تۆرکۆ لە وڵاتی فینلاند بە بۆنەی ٢٧ ساڵی کیمیابارانکردنی شاری سەردەشت لە لایەن رێژیمی روخاوی بەعسی ئێراق چالاکیەکیان بەو بۆنەوە بەڕێوە برد.

نامه و صدای فرزاد کمانگر

نامه و صدای فرزاد کمانگر، معلم و فعال حقوق بشر کرد که در 19 اردیبهشت سال 89 در زندان اوین توسط حکومت ایران بیگناه به دار آویخته شد. این نامه یکسال پس از اعدام وی منتشر میشود، خود وی در مقدمه این نامه میگوید :

اواخر شهریورماه 86، شعبه 30 دادگاه انقلاب تهران در خصوص رسیدگی به پرونده ام عدم صلاحیت اعلام کرده بود، بنابراین به سنندج منتقل شدم و نزدیک دوماه در انجا ماندم. مسئو ل بازداشتگاه آدمی حدودا 50 ساله وبیماری روانی بود که از آزار زندانیان لذت می برد. بارها بدون هیچ دلیلی به کمک دو نگهبان دیگر مرا مورد ضرب وشتم قرارمیداد روزی به علت شدت ضربات مشت و لگد صورتم کبود وخونین شده بود و فک و دندانهایم اسیب دید، همان شب صدای عروسی را در اطراف بازداشتگاه می شنیدم و این مطلب زائیده حال وهوای همان شب است که زنده یاد نادر محمدی نیز در سلول همجوارمن بود.

یادمان فرزاد کمانگر

farzadkamangar.org

رۆژی بەخشینی شت ومەکی زیادی

رۆژی هەینی ڕابردوو  مامۆستای وانەی کوڵتورمان پێی گوتین کە بۆ رۆژی دووشەممەی داهاتوو واتە ٩ی مانگی ١٢ ساڵی ٢٠١٣ زایینی، لێرە لە فێرگەکەمان شت و مەکی زیادی دادەندرێت و ئێوەش دەتوانن  هەر شت و مەکێکی زیادیتان هەیە لە ماڵەوە و بەکاری ناهێنن ئەوا بیهێنن بۆ فێرگەکەمان و ئەگەریش شت و مەک ناهێنن ئەوا بۆ خۆتان دەتوانن لێرە بەشداری بکەن لە رۆژی بەخشینی شت و مەکی زیادی و هەر شتێک کە زانیتان بە کاری ئێوە دێت دەتوانن هەڵی بگرن بۆ خۆتان.

''بێ دەنگی لە هەمبەر سەردەشت کیمیابارانی هەڵه‌بجەشی لێکەوەتەوە"

پاش (26) ساڵ له‌ کیمیابارانکردنى دکتۆرێک بۆ چاره‌سه‌رى به‌رکه‌تووان له‌ سه‌رده‌شتدا نیه‌ 

چه‌ترپرێس 

له‌ (26)ه‌مین ساڵیادى کیمیابارانى شارى سه‌رده‌شتى رۆژهه‌ڵاتى کوردستان که‌ تێدا زیاتر له‌ (١١٠) که‌س گیانی له‌ده‌ستدا و به‌هه‌زاران که‌سیش بریندار بوون. مافناسێکى خه‌ڵکى شاره‌که‌ رایده‌گه‌یه‌نێ تا ئێستا سه‌رده‌شت له‌وپه‌ڕى بێکه‌سى دایه‌ و برینه‌کانى سارێژ نه‌کراونه‌ته‌وه‌ و ته‌نها یه‌ک دکتۆریش بۆ چاره‌سه‌رى به‌رکه‌وتوانى کیمیایی له‌و شاره‌ نیه‌، ئه‌و ماناسه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌کات که‌ بێده‌نگى له‌ ئاست ئه‌و کاره‌ساته‌ به‌تایبه‌ت له‌ لایه‌ن پارته‌ کوردییه‌کانى رۆهه‌ڵات و باشورى کوردستان وایکرد شارى هه‌ڵه‌بجه‌ش کێمیاباران بکرێ. 

هۆکاره‌کانی به‌شدارنه‌بوونی ژنان له‌ ده‌سه‌ڵاتی سیاسیدا

سه‌ره‌ڕای ئه‌و هه‌موو پێشکه‌وتن و گۆڕانکارییه‌ی که‌ له‌ بواری زانست و شارستانییه‌تدا جیهان به‌ خۆیه‌وه‌ بینیوه‌،که‌چی مافی ژنان و ئاسته‌نگه‌کانی به‌رده‌میان هه‌ر ماوه‌. به‌شداری ژنان له‌ پڕۆسه‌ی سیاسیی وڵاتدا، به تایبه‌تی له‌سه‌ر ڕێژه‌ی به‌شداربوونی له‌ ده‌سه‌ڵاتی سیاسیدا

مافی مرۆڤ

مافی مرۆڤ له‌ هه‌ردوو وشه‌ی (ماف) و (مرۆڤ) پێکهاتووه‌. ووشه‌ی (ماف) بریتیه‌ له‌ هه‌بوونی کۆمه‌ڵێک ده‌ستکه‌وت و پێگه‌ که‌ له‌ ڕووی کۆمه‌ڵایه‌تی و سیاسی و یاساییه‌وه‌ بۆی دابین کراوه‌. یه‌کێکه‌ له‌ به‌رهه‌مه‌کانی عه‌قڵی مرۆڤ بۆ به‌هێزکردنی پێگه‌ی مرۆڤ له‌ سه‌ر ئه‌م ئه‌ستێره‌یه‌. مرۆڤ له‌ ڕێی ووشه‌ یان وێنه‌ یان جوڵه‌ یان بینین گوزارشتی لێده‌کات. ئه‌گه‌ر ئه‌و مافه‌ تایبه‌ت بوو به‌ بوارێکی تایبه‌تی تاکه‌وه‌ ئه‌وا پێی ده‌وترێت (مافی تایبه‌ت). به‌ڵام ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ندی به‌ به‌رژه‌وه‌ندی و چاره‌نووسی گروپه‌وه‌ هه‌بوو ئه‌وا پێی ده‌وترێت (مافی گشتی). ئه‌و گشتیه‌ی که‌ له‌ مافی گشتیدا هه‌یه‌ گوزارشته‌ له‌ گروپ یان کۆمه‌ڵ، که‌ کۆمه‌ڵێک ڕه‌گه‌زی هاوبه‌ش په‌یوه‌ندیه‌کانیان ڕێکده‌خات، ئه‌مه‌ش پێویستی به‌ به‌شداری کردنی تاک هه‌یه‌..

راپۆرتی وه‌رزانه‌ی پێشێلکردنی مافی مرۆڤ له‌ کوردستان کوردی/فارسی

راپۆرتی وه‌رزانه‌ی پێشێلکردنی مافی مرۆڤ له‌ کوردستان به‌ هۆی کۆماری ئیسلامیی ئێرانه‌وه‌ ( کوژران، برینداربوون و گیران و خرانه‌ به‌ندیخانه‌ی 119 که‌س له‌ ماوه‌ی سێ مانگی پاییزی ئه‌و ساڵدا)

ابعاد پنهان خشونت علیه‌ زنان

شبنم همزه‌ای

خشونت علیه‌ زنان موضوعی است که‌ هر ساله‌ در آستانه‌ی 25 نوامبر (روز جهانی مقابله‌ با خشونت علیه‌ زنان) به‌ بحث روز رسانه‌ها بدل شده‌ و هر کس به‌ نوعی به‌ خشونتهایی می‌پردازد که‌ توسط خانواده‌، جامعه‌ و قانون علیه‌ زنان اعمال می‌گردد. طی چند سال گذشته‌ که‌ شبکه‌های اجتماعی تا حدی فراگیر شده‌اند، صفحات فیس بوک و پایگاههای اینترنتی و... در آستانه‌ی 25 نوامبر مملو از تصاویری از زنانی می‌شوند که‌ به‌ دلیل اعمال خشونت‌آمیز آسیب دیده‌ و مجروح شده‌اند و در جوار این تصاویر شعارهای پر زرق و  برقی علیه‌ این خشونتها نگاشته‌ می‌شود.

ره‌هەنده‌ نادیاره‌کانی توندوتیژی دژی ژنان

شه‌ونم هه‌مزه‌یی

توندوتیژی دژی ژنان بابه‌تێکه‌ که‌ هه‌ر ساڵه‌ له‌ به‌ره‌به‌ری 25 نوڤه‌مبر ( رۆژی جیهانی به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ له‌گه‌ڵ توندوتیژی به‌رانبه‌ر به‌ ژنان) ده‌بێته‌ رۆژه‌ڤی میدیاکان و هه‌ر که‌س به‌ جۆریک باس له‌و توندوتیژییانه‌ ده‌کا که‌ له‌لایه‌ن بنه‌ماڵه‌، کۆمه‌ڵگه‌ و قانوون به‌رانبه‌ر به ‌ژنان ده‌کرێت . له‌ ماوه‌ی چه‌ند ساڵی رابردو ودا که‌ تۆڕه‌ کۆمه‌ڵایه‌تییەکان تا راده‌یه‌ک گشتگیر بوون، ده‌بینین که‌ لاپه‌ڕه‌کانی فه‌یسبووک و تویتر و .... له‌ به‌ره‌به‌ری 25 نوڤه‌مبر پڕ ده‌بن له‌ وێنه‌ی ئەو ژنانه‌ی که‌ به‌هۆی توندوتیژییه‌وه‌ جه‌سته‌یان بریندار بووه‌ و کۆمه‌ڵێک دروشمی بریقه‌داریش ده‌خنه ‌پاڵی بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و توندوتیژییانه‌ نه‌مێنێ، هه‌رچه‌ند بابه‌تی توندوتیژی دژی ژنان بابه‌تێکی نوێ نییه ‌و له‌مێژه‌ چالاکانی بواری مافی ژنان له‌ دونیا کار ده‌که‌ن، بۆ بنبڕ کردنی به‌ڵام له‌ راستیدا له ‌کۆمه‌ڵگه‌ی ئێران به ‌گشتی و کۆمه‌ڵگه‌ی کوردستان به‌ تایبه‌تی، که‌متر له‌ دوو ده‌یه‌یه‌ که‌ بووه‌ته‌ رۆژه‌ڤ، ئه‌ویش زۆرتر به‌ هۆی ئه‌و کرانه‌وه‌ سیاسی- کۆمه‌ڵایه‌تییه‌ بوو که‌ له‌ لایه‌ن ده‌وڵه‌تی ریفۆرمخوازی خاته‌می هاته‌ ئاراوه‌. له‌و کاته‌وه‌ تا ئیستا ژنان توانیویانه‌ به‌شیکی زۆر له‌ ره‌هەنده‌ دیاره‌کانی توندوتیژی دژی ژنان بهینە بەرباس و  ده‌نگی یه‌کسانیخوازی خۆیان به‌رز بکه‌نه‌وه‌.

پیام بهمن قبادی دربارە آتش سوزی مدرسە شین آباد پیرانشهر

پیام بهمن قبادی کارگردان بزرگ کرد درباره فاجعه آتش سوزی مدرسه شین آباد و جانباختن و زخمی شدن دانش آموزان دبستانی

خوب می شناسم تان. تقریبا سر فیلم برداری همه ی فیلم هایم به گونه ای در کنارم بوده اید. از شما انرژِی می گرفتم و نگرانی از بابت غذا، لباس، مدرسه های دور، جاده های ناهموار و...زندگی سخت و بدون امکانات تان همواره با من بود. در جاده هایی که حتی اسب ها برای تحمل سرما مست می کردند، شما شاید کیلومترها راه می پیمودید تا به مدرسه روستای مجاور بروید. در وطنم این سختی ها را فراوان دیده بودم.

ناسینی مافە بنەڕەتیەکان

١ـ پێناسەی مافە بنەڕەتیەکان

مافە بنەڕەتیەکان بەشێکە لە یاسای گشتی ناوخۆیی کە رێکخراوو شێوەی حکومەت، ئەرک و بەرپرسایەتیەکان سێ دەسەڵاتە باڵاکە، ماف و ئەرکی تاکەکان لە بەرامبەر دەوڵەت و هەروەها ئەرکەکانی دەوڵەت سەبارەت بە پاراستنی ماف و ئازادیەکانی تاکەکان دیاری دەکات.

خانوادەهای کاسبکاران کرد از چگونگی کشتار فرزندانشان می گویند

 یک فیلم کوتاه مستند از سوی یک کارگردان کرد تهیه شده که در آن تهیه کننده به گفتگو با خانوادەهای کاسبکاران کرد که فرزندان خود را در حملات نیروهای نظامی جمهوری اسلامی از دست دادەاند، پردخته است.
 

در این فیلم کوتاه با نام "کوردستان سنووری بێ بەزەیی" دو زن و یک مرد سالخورده که از اعضای خانوادەی سه کاسبکار مقتول هستند، علاوه بر توضیح دربارەی چگونگی کشته شدن این کاسبکاران کرد، به وضعیت نابەسامان اقتصادی خانوادەهایشان پرداختەاند.

چه‌ کسی در مقابل کشتار کاسبکاران کرد مسئول است؟

چیا عبدالله‌پور 

شرق کردستان در چهار چوب جغرافیای ایران، مرزهای این کشور با کشورعراق و ترکیه‌ را شکل میدهد. دولت های مرکزی حاکم بر ایران و بخصوص حکومت جمهوری اسلامی همواره‌ با دیدی امنیتی به‌ این منطقه‌ نگریسته‌ اند و نگرش امنیتی در این مناطق پیوسته‌ بهانه‌ای بوده‌ تا حاکمیت اسلامی ایران از سرمایه‌ گزاری مولد در این بخش از ایران سر باز زند و حتی مانع از سرمایه‌ گذاری بخش خصوصی در این مناطق شود واین امر سبب شده‌ که‌ کردستان به‌ یکی از مناطق توسعه‌ نیافته‌ی کشور بدل شود وآمار بیکاری به‌ بیشترن میزان خود برسد. آمار بالای بیکاری در این مناتطق باعث شده‌ شغل های کاذبی در کردستان بوجود آید ، شغلهای که‌ مردم از روی ناچاری به‌ آن تن در میدهند . « کولبری» یکی از این شغل هاست که‌ در نتیجه‌ی سیاست تبعیض آمیز حکومت در این منطقه‌ رواج پیدا کرده‌ است.

بەیاننامەی پێشگیری لە توندوتیژی دژی ژنان

وه‌رگێڕان له‌ فارسییه‌وه‌: قادر وریا
بڕیارنامه‌ی‌104/48ی‌كۆمه‌ڵه‌ی‌ گشتیی‌ رێكخراوی‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان
25ی‌ نۆڤامبه‌ر، به‌ "رۆژی‌ جیهانیی‌ له‌ نێو بردنی‌ توندو تیژی‌ دژی‌ ژنان" ناودێر كراوه‌. ئه‌م رۆژه‌، 17ی‌ دیسامبری‌ 1999 له‌ لایه‌ن كۆمه‌ڵه‌ی‌ گشتیی‌ رێكخراوی‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كانه‌وه‌، له‌ هه‌شتاو سێهه‌مین كۆبوونه‌وه‌ی‌ گشتی‌ (ده‌وره‌ی‌ په‌نجاو چواره‌م)دا به‌ رۆژی‌ جیهانیی‌ توندوتیژی‌ دژی‌ ژنان ناودێر كرا."به‌یاننامه‌ی‌ پێشگیری‌ له‌ ته‌ندو تیژی‌ دژی‌ ژنان"، په‌سه‌ندكراوی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ گشتیی‌ رێكخراوی‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان، مه‌به‌ست له‌ توندو تیژی‌ دژی‌ ژنان، ئه‌ركی‌ ده‌وڵه‌تان وكۆمه‌ڵگه‌ی‌ نێونه‌ته‌وه‌یی‌ له‌م پێوه‌ندییه‌دا روون ده‌كاته‌وه‌.